Krzyże biłgorajsko-janowskie. Niedoceniany skarb

Są to krzyże niezwykle wysokie i smukłe, z daszkiem, zapleckiem. Warunkiem do klasyfikacji musi być też belka poprzeczna, końcówki ścięte na wskroś, dopasowując do daszków, a te do szczytu, czy ewentualnej sygnaturki. Wyróżniają się przede wszystkim cztery rodzaje krzyży: z daszkiem i zapleckiem (Banachy, Ciosmy), z daszkiem bez zaplecka (Sól, Kolonia Solska) oraz z takim specyficznym daszkiem, gdzie daszek nie kończy się na belce poprzecznej, ale jeszcze dalej kończą (Zagumnie), oraz smukłe, niezwykle wąskie, strzeliste (okolice Ciosmów). W powiecie biłgorajskim jest ich około 60. Najstarszy krzyż tego typu znajduje się w Biłgoraju przy kościele św. Jerzego (1840), kolejno w Dąbrowicy (1848), Zagumniu, Goraju (1867). Większość tych krzyży, podobnie jak i kapliczek, zaczęto masowo stawiać na pamiątkę wielkiej swobody religijnej w 1905 roku (Ciosmy 1906, Dąbrowica 1906). Stawiano także tzw. czerwone figury na pamiątkę tragicznych wydarzeń (Sól 1907, Ciosmy 1946), czy krzyże morowe (Dąbrowica 1848, w 1997 zastąpiono go metalowym krzyżem). Również w takim typie został postawiony tzw. krzyż Męki Pańskiej, czyli z symbolami z Wielkiego Czwartku i Wielkiego Piątku (bicz, kielich, srebrniki Judasza, drabina, gwoździe, obcęgi), stoją m.in. w Dereźni, Gromadzie, Soli czy Korytkowie Dużym - pisze Michał Kańkowski. Więcej w papierowym wydaniu Nowej Gazety Biłgorajskiej. Już we wtorek w kioskach, sklepach i punktach kolportażu w powiecie biłgorajskim.