Najcenniejsze zabytki Ziemi Biłgorajskiej

Z dworów jako jedyna zachowała się w Majdanie Nowym tzw. rządcówka, czyli murowany dwór dawnego rządcy klucza księżpolskiego, wybudowany w 1870 roku, w miejscu drewnianego, modrzewiowego dworu z 1680 roku. W tej samej wsi można podziwiać kościół pw. św. Piotra i Pawła, pochodzący z 1906 roku, również wybudowany w miejscu drewnianej cerkwi unickiej, a następnie prawosławnej. W Soli, Zofiampolu, Bidaczowie Nowym, Potoku Górnym i wielu innych miejscowościach istniały dwory, które nie zachowały się do naszych czasów. Również w Biłgoraju i Kątach były piękne pałace, wybudowane w stylu klasycystycznym (te nie przetrwały światowych wojen). Jeśli chodzi o kościoły, to najstarszym w Biłgoraju jest kościół pw. WNMP i Trójcy Przenajświętszej, wybudowany w stylu barokowym w latach 1732-1755. Jeszcze cenniejszym wystrojem może poszczycić kościół pw. Przemienienia Pańskiego w Tarnogrodzie, wybudowany w latach 1750-1778. W tej świątyni znajduje się wielki manierystyczny ołtarz z II połowy XVII wieku. Sprowadził go do Tarnogrodu ks. Dulewski w 1783 roku z Kolegiaty Zamojskiej. Ołtarz - według projektu Bernando Morando - polichromowany i złocony, wykonał z drewna sztukator F. Moller. Jego złocenie zakończono w 1782 roku. W polach znajdują się obrazy Boga Ojca, Przemienienie Pańskie - piękna kopia obrazu Rafaela, zaś na zasuwie jest Zwiastowanie, które wskazuje na Murilla oraz dwa boczne oryginalne obrazy na desce: św. Jan Ewangelista i św. Jan Chrzciciel. Obrazy te zostały zamówione u Domenica Tintoretta w Wenecji przez kanclerza Jana Zamoyskiego w 1601 roku.  W Tarnogrodzie znajduje się także drewniany kościół pod wezwaniem św. Rocha z 1600 roku, uznawany za najstarszego na Zamojszczyźnie w kwestii budowy z drewna. W pobliżu Tarnogrodu znajduje się niezwykle ciekawy, również wybudowany z drewna, kościółek pw. Ofiarowania NMP.  Obiekt ten został wzniesiony w latach 1674 – 1675, dzięki staraniom ks. Andrzeja Abreka, profesora Akademii Zamojskiej.  Służyła ona w zasadzie przebywającym w Bukowinie profesorom, nie wolno było zwoływać dzwonami na nabożeństwa mieszkańców wsi, gdyż należeli oni do parafii tarnogrodzkiej. Wracając do Biłgoraja, warto zatrzymać się przy dawnym zespole franciszkańskim, który składał się z murowanego klasztoru wybudowanego w 1778 roku, dzwonnicy z przełomu lat 70 i 80 XVIII wieku, kaplicy św. Marii Magdaleny z 1856 roku oraz nieistniejący już cmentarz przykościelny (te obiekty zostały wzniesione jeszcze za franciszkanów). W kaplicy znajdują się obrazy namalowane w stylu ludowym, obrazujące cuda dzięki patronce miasta Biłgoraj. Obrazy te są kopiami (oryginalne znajdowały się w drewnianym kościele, który został spalony w 1794 roku, wraz z kaplicą św. Marii Magdaleny). Godnym uwagi jest kościół pw. św. Marii Magdaleny, wybudowany w latach 1921-1928, jako szósty kościół na miejscu. Wnętrza świątyni są w stylu renesansu lubelskiego. Najbardziej chyba znanym zabytkiem w Biłgoraju jest zagroda sitarska pochodząca z 1810 roku, znajdująca się przy ul. Nadstawnej. W tej części jeszcze w latach 50. i 60. XX wieku, takie domy były dość codziennym widokiem, jednak do dziś zachował się tylko jeden taki obiekt. Dobrze byłoby przekroczyć granice powiatu biłgorajskiego i nacieszyć się pięknem coraz to cenniejszych zabytków. W Radecznicy znajduje się piękny kościół pw. św. Antoniego Padewskiego, z 1686 roku, w stylu barokowym oraz popularniejsza jeszcze kapliczka na wodzie, wybudowana w latach 50. XIX wieku. Warto wstąpić do Zwierzyńca, by podziwiać jeden z najpiękniejszych obiektów tego typu w Polsce – barokowy kościół na wodzie, pw. św. Jana Nepomucena, wybudowany w latach 1741-1747. W Zwierzyńcu znajdują się budynki administracyjne, tzw. pozostałości po Ordynacji Zamojskiej (od 1813 do 1944 roku znajdowała się tam główna siedziba dóbr Zamoyskich). Do takich budowli zaliczamy m.in. dawną plenipotentkę z 1890 roku czy dawna siedziba zarządu dóbr Ordynacji Zamojskiej z lat 20. XIX wieku. Warto zajrzeć do Huty Krzeszowskiej, która historycznie była położona na Ziemi Biłgorajskiej – znajduje się ciekawy, drewniany kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z 1766 roku z bogatym, barokowym wnętrzem. W Turobinie znajduje się jeden z najstarszych kościołów murowanych na Ziemi Biłgorajskiej - pod wezwaniem św. Dominika. Prezbiterium pochodzi z 1530 roku, natomiast kościół – z lat 1620 – 1623. Budowla została wybudowana w stylu renesansu lubelskiego, a więc jest to zdecydowanie najcenniejszy, obok kościołów w Tarnogrodzie, obiekt na Ziemi Biłgorajskiej pod względem historii i architektury. Warto poznać swoje okolice niż chwalić cudze.   Michał Kańkowski p.o. prezesa BTR wszelkie prawa zastrzeżone  

O historii powiatu biłgorajskiego, o ciekawostkach z naszych gmin, o ludziach i wyjątkowych miejscach, przeczytacie co tydzień, w papierowym wydaniu Nowej Gazety Biłgorajskiej.