Puszcza Solska powraca! (FOTO)

Nie ma już spokojnej i urokliwej miejscowości Puszcza Solska. Wsi położonej wzdłuż rzeki Czarnej Łady, obok szerokich pastwisk dostojnego lasu Borek. Od 1955 roku miejscowość tę wchłonęło rozbudowujące się dynamicznie miasto Biłgoraj. Zabudowano tu sąsiadujące piaski, wycięto las zagospodarowano pastwiska. Stanęły tutaj bloki mieszkalne, sklepy, składy i fabryki. A wieś ta istniała od XIV wieku, kiedy to Dymitr Gorajski przejął w 1377 we władanie obszar wzdłuż rzeki Białej Łady.   Z nadania króla za zasługi w opanowaniu Bełza, położonego nad rzeką Sołokija na Rusi włodzimierskiej czy włodzimiersko - halickiej. 11 lat wcześniej obszar ten włączono do Polski, jako księstwo lenne. Księstwo to rozwijało się szybko, a osada Bełz w 1462 roku stała się stolicą województwa bełzkiego. Tu nad rzeka Czarną Ładą (zwaną Ruską Ładą) i jej dopływami, rozciągały się duże połacie pastwisk, na których można było dowolnie wypasać bydło, bez ponoszenia obowiązku odrabiania pańszczyzny. Pierwsze stałe już nie pasterskie — sezonowe siedziby ludzkie nad rzeką Czarną Ładą powstały w XV wieku. Skupiska te nie miały nazwy, bo nie były przedmiotem nadań ani lokacji. Obok tych terenów przylegających do dwóch rzek - Czarnej i Białej Łady znajdowała się wieś Sól. Znana z tego, że leżała na trasie transportu soli z Wieliczki i Bochni do wschodniej części kraju.     Jak głosi legenda z początku XVII wieku (1603 rok ) chłopcy pasący krowy nad Czarna Ładą — obok wysokiego wzgórza ujrzeli ponad drzewami złote dzwony. Wydawały one dziwne dźwięki. Natychmiast pobiegli do majątku koło Soli, by powiadomić właściciela o zdarzeniu. Kiedy wrócili, było już duże zbiegowisko ludzkie. Obok dzwonów, jak we mgle ujrzano Świętą Marie Magdalenę. Nieopodal przez rzekę przechodził prowizoryczny bo sezonowy most drewniany, a obok niego przechodził bród dla przejeżdżających furmanek konnych. Miejscu objawienia — już na przyszły rok (1604) Ordynat Jan Zamojski ufundował tu kaplicę dla ludności wyznania rzymsko-katolickiego. Bo od XVII wieku istniała tu tylko parafia greckokatolicka. 40 lat po tym wydarzeniu ks.Paweł Piasecki położył i poświęcił kamień węgielny pod przyszły zespół klasztorno-kościelny dla ojców Franciszkanów. Nadal jednak ta siedziba ludzka nie miała oficjalnej nazwy. Zakonnicy nazywali to miejsce po łacinie Eremo- Solemis co oznaczało Pustelnia Solska.   Jako miejsce odludne, a położone najbliżej Soli. Chociaż obiekty klasztorne (w tym drewniana świątynia) były 4-krotnie palone i niszczone przez wojny, to jednak wysiłkiem kolejnych Ordynatów za każdym razem je odnawiano i remontowano. Dopiero kasata Zakonu w 1864 roku spowodowała zaprzestanie obsługi parafii przez Zakonników. Obsługę tę przejęli księża diecezjalni. Dawniej parafia Puszcza Solska należała do dekanatu Tarnogrodzkiego, a od 1865 roku przeszła do Biłgorajskiego. Nowy Kościół p.w. św. Marii Magdaleny wybudowano wg stylu nadwiślańskiego w latach 1921-1928, Konsekrowany został w 1932 roku. Wieś Puszcza Solska tuz przed wojna w1938 liczyła 402 mieszkańców i po- siadała 81 budynków mieszkalnych. Nie było tu żadnego przemysłu. Ludność trudniła się rolnictwem, rzemiosłem- wyrób sit, gospodarka leśną przy pozyskiwaniu drewna i transportem. Wojna obronna w 1939 roku obeszła się krwawo z jej mieszkańcami. Już 2 września w panice przed Niemcami ludność ze Śląska rozpoczęła ucieczkę przez te tereny. Wojska niemieckie z terenu Słowacji szybko pokonały nasza obronę i 11 września przekroczyły rzeką San koło Krzeszowa. 11 września palił się Biłgoraj podpalony przez dywersantów. Spłonęło wówczas 100 budynków w tym 293 mieszkalnych. Miasto zostało zatłoczone wojskiem i uciekinierami. 11 września Armie Kraków i Lublin wycofywały się przez Biłgoraj. 1 września mała grupa Niemców przedarła się dolina rzeki Czarna Łada do klasztoru z ciężkim karabinem maszynowym. Dostała się na wieże kościoła i ostrzeliwała nasze wojska. Z wysokości 30 metrów siała spustoszenie na całą okolice. Bohaterskiego czynu dokonał ppor. Jan Gabryś który z działa rozwalił niemiecki CKM.     Tekst: Lubomir Skrobański Zdjęcia: Oprac.  Jerzy Serafin (Zdjęcia pochodzą ze zbioru Jerzego Serafina, Muzeum Ziemi Biłgorajskiej oraz prywatnych zbiorów: E Buczka, Ryszarda Złamańskiego, Jerzego Blicharza, Stanisława Rządkowskiego, Barbary Szcząchor, Tomasza Grabiasa, J. Bentkowskiego, D. Błaszczaka, M. Kłoska, B. Wilczka, M. Brodowskiej, J. Grum, K. Róg, A. Obszyńskiego, F. Skóry, L. Kwiecińskiego, K. Marczak, I. Skwarek, St. Małek, J. Kita, M. Róg i innych.